در اصطلاح نامه ها، مفاهیم علمی در فرم اصطلاحات نمایان می شوند. که میان آنها در رشتههای علمی روابطی منطقی و نظام مند وجود دارد و نهایتاً به ترسیم درختواره علوم کمک می کنند.
علم فقه با پیشینهای به درازای ظهور اسلام و قرآن، گستردهترین علم اسلامی است، که دارای مسائل مختلفی است که در ابواب متنوعی جمع و تنظیم شده است. نگاه کلان به فقه از زاویه طبقه بندی مصطلاحات، تقسیمات پیشینی و پسینی و جز آن موضوعی باید در فرمی از قبل طراحی شده با اصولی مشخص و قابل انعطاف، ترسیم و ارائه گردد. این تنظیم و ارائه را اصطلاح نامه فقه بر عهده گرفته که دستاوردها، کاربردها و ویژگی های خاص خود را دارد و در صورتی که با مستندات همراه شود؛ فوائد دیگری را به صورت ارزش افزوده خواهد داشت مانند: نشان دادن داد و ستد فقه با علوم دیگر؛ به دست دادن زمینه بررسیها و کنکاشها در بحثهای ناشده فقهی از طریق ارائه کارهای انجام یافته و بحثهای متورم شده؛ گشودن بررسی درباره مباحث نو و راههای نرفته و همچنین ملاکهای مختلف تبویب و تقسیم بندی فقه، وجه ارتباط فقه با علومی مانند حقوق و سرانجام؛ اصلاح و طرحریزی بهتر و معماری دقیقتر برای فقه با بررسی و مرور گزارش مستند و تحلیلی از واقعیت موجود در فقه کلان و کلان فقه از طریق آماده کردن پایگاههای تخصصی فقهی مبتنی بر اصطلاح نامه فقه؛ بازنگری در منابع فقه، منابع استنباط، معرفی فقها و کتابهای علمی ارائه شده در دورههای فقه؛ بازرسی تقسیمات درونی فقه؛ و جز آن.
طرح تدوین اصطلاح نامه فقه از سال 1378 آغاز و با توجه به گستردگی منابع فقهی در این مرحله 500 عنوان از میان کتب فقهی با مشورت اساتید برجسته در این رشته برگزیده شد و پس از طی مراحل تحقیق که عبارتند از: منبع گزینی، ارزش گذاری و درجه بندی آنها، تحقیق و استخراج اصطلاحات، ایجاد روابط بین اصطلاحات، بازنگری و اصلاحات لازم، بررسی و تصویب نهایی؛ موارد ذیل به دست آمد.
- تعداد کل واژه ها: 51495
- تعداد واژه های راس: 12 راس
- تعداد واژه های مرجح 42032
- تعداد واژه های نامرجح 9390
- تعداد واژه های اعم 8233
- تعداد واژه های وابسته 37235
- اخص 41809
این مجموعه گرانسنگ پس از سال ها تلاش علمی مجموعه ای از فضلای اندیشمند و راهنمایی و مشاوره اساتید برجسته حوزه های علمیه در هشت مجلد تنظیم و در سال 1397 توسط نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده است.