الف. بیانیه مأموریت
مأموریت گروه پژوهشی تدوین سازمان های دانش، تولید اصطلاح نامه ها و فرهنگ نامه های علوم اسلامی و تدوین و بومی سازی سیستم های نوین اطلاعاتی به منظور ذخیره و بازیابی دقیق اطلاعات علوم اسلامی.
ب. وظایف
1. تدوین و بهروز رسانی اصطلاحنامههای علوم اسلامی به منظور طبقهبندی علوم اسلامی.
2. تدوین هستان شناسی علوم اسلامی.
3. تدوین فرهنگنامههای منطبق با اصطلاحنامههای علوم اسلامی.
4. طراحی و ایجاد نظامهای ذخیره و بازیابی اطلاعات علوم اسلامی.
5. حمایت و پشتیبانی از پایگاههای اطلاعاتی سایر مراكز.
ج. اهداف بلند مدت (5 ساله)
1. پژوهش به منظور ارتقا و تکمیل اصطلاح نامه های حقوق جزای عمومی، ادیان، کلام جدید و ادیان
2. پژوهش در راستای تولید فرهنگ نامه های کلام اسلامی، منطق و کلام جدید
3. طرح تولید هستی شناسی علوم اسلامی (فاز اول)
4. پژوهش با رویکرد علم سنجی در حوزه کلام اسلامی
د. اهداف کوتاه مدت (2 ساله)
1. پژوهش به منظور ارتقا و تکمیل اصطلاح نامههای حقوق جزای عمومی و ادیان
2. پژوهش در راستای تکمیل فرهنگ نامه کلام اسلامی و منطق
3. طرح تولید هستی شناسی علوم اسلامی (مرحله اول از فاز اول)
ه. برنامه ها
انتشار اصطلاحنامه حقوق جزای اختصاصی و عمومی در قالب نرم افزار و پایگاه و کتاب
اهتمام اصلی به آماده سازی فرهنگنامه منطق، فرهنگنامه کلام قدیم و فرهنگنامه فلسفه اسلامی (ویرایش اول آنها) است.
تصویب اصطلاحات پیشنهادی در آثار نمایه شده
شناسایی و جذب نیروهای مستعد
رفع مشکلات و اختلالات برنامه پایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی با همکاری گروه اشاعه اطلاعات و دانش
اهتمام به انجام برنامه های پیشنهادی قطبی در راستای مسئله محوری
و: محصولات و آثار
1- درآمدی بر مبانی اصطلاحنامه علوم اسلامی
مسئله مدیریت اطلاعات اسلامی به شیوه مدرن، ضرورتی انکارناپذیر است و پیش رفتهترین شیوه برای مدیریت اطلاعات و توسعه علوم اسلامی، سازماندهی این اطلاعات بر اساس سازماندهی اصطلاحات است که بر شاخص اصطلاح نامه های علوم اسلامی استوار می گردد. از این رو پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی وابسته به پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، شناسایی و انتقال آخرین دست آوردهای علمی و استانداردهای شناخته شده جهانی را – که بتوان از آنها در راه رشد و گسترش معارف اسلامی سود جست – وجهه همت خود ساخته است؛ و به همین دلیل، طراحی و تدوین اصطلاح نامه جامع علوم اسلامی را از سال 1371 آغاز نمود و بدین منظور برای اولین بار در زبان فارسی مبانی این استاندارد را با مدل سازی در حوزه علوم اسلامی انجام داد که تدوین کتاب درآمدی بر مبانی اصطلاح نامه علوم اسلامی یکی از آنهاست. این اثر پس از مشورت فراوان با اساتید معروف این رشته تدوین و درسال 1375 منتشر شد تا برای شناخت اصطلاحات علوم اسلامی، طبقه بندی درون علمی، تعیین محدوده علوم اسلامی و رشد و گسترش و تعلیم آنها و ارائه الکترونیکی اطلاعات علوم اسلامی بکار آید. از این رو، این کتاب با تبعیت از استاندارد ایزو 2788 در حوزه مدیریت اطلاعات با توجه به اصول و قواعد جهانی، تهیه و همانند دستنامه ای استاندارد بکار رفته برای تدوین اصطلاح نامه های علوم اسلامی و دیگر اصطلاح نامه های اورژینال است. و با عنایت الهی، تلاش علمی محققان حوزه علمیه برای اولین بار در جهان اسلام به ثمر نشسته و هم اینک؛ با استفاده از این استاندارد شناسایی و تنظیم روابط معنایی حدود 400 هزار اصطلاح شناخته شده در رشتههای علوم اسلامی (یازده رشته علم اسلامی) و مستندسازی آنها، اقدامی اساسی برای مدیریت اطلاعات اسلامی صورت گرفته است. این کتاب هنوز هم تنها منبع مورد استفاده در طراحی و تدوین اصطلاحنامهها به شمار میآید. و مباحثی مانند ذیل را بدست میدهد:
چیستی و ساختاز اصطلاح نامه ، کاربردهای اصطلاح نامه
1-ثبت و ضبط واژگان مترادف و شبه مترادف و تعیین واژه رایجتر و ارجاع سایر واژگان به آن
2-تعیین رابطه اعم و اخصی میان اصطلاحات
3-بیان ارتباطات وابستگی (متنی و بحثی و تداعی میان اصطلاحات)
4-کشف مشترکات لفظی و تبیین وجوه تمایز از طریق ارائه واژگان دارای توضیحگر
نقشهای اصطلاح نامه
-مدیریت یک پارچه اطلاعات معارف اسلامی
-مدیریت پویا و گسترش پذیر اطلاعات علمی
-توسعه علوم اسلامی
-ایفای نقش در فرایند تحقیق و پژوهش
2- اصطلاحنامه علوم قرآنی
این اصطلاحنامه به گونهای سازمان یافته که روابط پیشینی میان مفاهیم و اصطلاحات (روابط سلسله مراتبی، ترادف، وابستگی) در هر حوزه علوم قرآنی را نمایش میدهد. علاوه بر فواید متنوع، ابزاری جهت ذخیره سازی و بازیابی روشمند، دقیق و سریع اطلاعات و نیز نمایه سازی متون است.
مهمترین کارکردهای اصطلاحنامه عبارتند از: 1. ارائه اصطلاحات استاندارد در یک حوزه معرفتی؛ 2. نشاندادن ساختار و درختواره علم؛ 3. ایجاد هماهنگی میان نمایهسازان و استفادهکنندگان در ذخیره و بازیابی اطلاعات؛ 4. کنترل مترادفات و شبه مترادفات، تعیین اصطلاحات مجاز و مشخص کردن حدود معانی و دقت و وحدت رویه در نمایه سازی.
اصطلاحنامه علوم قرآنی مشتمل بر 4151 اصطلاح است، که از این تعداد، 1331 اصطلاح مرجّح و 2820 اصطلاح غیر مرجّح است. مأخذ این اصطلاحات، منابع دست اول این علم و همچنین آثار رایج و متداول معاصر است.
این اصطلاح نامه به سه شیوه و در سه بخش ارائه شده است: نمایش الفبایی؛ نمایش نظامیافته؛ نمایش ترسیمی (درختی).
مقدمه اثر، مشتمل بر مطالب مهمی در باره این موضوعات است: 1. اهمیت واژهشناسی؛ 2. کلیاتی در باب اصطلاحنامه؛ 3. جایگاه اصطلاحنامه در نظام اطلاعرسانی؛ 4. نگرشی بر اطلاعرسانی در علوم اسلامی؛ 5. تدوین اصطلاحنامه علوم اسلامی؛ 6. ویژگیها و مراحل تدوین.
3- اصطلاحنامه فلسفه اسلامی
با در نظر گرفتن مبانی و مکاتب مختلف در فلسفه اسلامی، جمع آوری و تعیین روابط اصطلاحات آن، کاری بسیار دشوار و پرحجم و طاقت فرساست. تدوین اصطلاحنامه فلسفه در سال 1373 شروع و درسال 1376 به پایان رسید. این اثر در دو جلد و مشتمل بر 23000 اصطلاح است. اصطلاحات مجموعه فوق، با مراجعه به بیش از 122 منبع فلسفی استخراج و به صورت الفبایی تنظیم و چاپ شده است. این اصطلاح نامه ناظر به مکاتب فلسفه اسلامی، یعنی فلسفه مشاء، حکمت اشراق و حکمت متعالیه می باشد، در این راستا بالغ بر صد عنوان منبع از مکاتب سه گانه فلسفی استفاده شده است.
4- اصطلاحنامه اصول فقه
این کتاب برای اولین بار در حوزه اصطلاحنامه اصول فقه توسط پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم تدوین شد. این تحقیق توسط گروه پژوهشی اصول فقه در سال 1374 با همکاری اساتید مشاور آغاز گردید و درسال1378 به پایان رسید، که دریکجلد با 403 صفحه و 5394 اصطلاح به چاپ رسیده است.
ویژگیها
اولین اصطلاحنامه تدوین شده در حوزه علم اصول فقه
تنظیم ردههای اصلی علم اصول فقه بر اساس نظر مشهور
گستردگی اصطلاحات اخذ شده که در نوع خود بی نظیر است
بهره گیری از اساتید و چهرهای برتر در علم اطلاع رسانی و اساتید مطرح حوزه علمیه قم
مجموعه فوق، با مراجعه به بیش از 180 منبع اصولی شیعه و سنی استخراج
و به سه بخش الفبایی، نظام یافته و ترسیمی تنظیم شده است. در بخش الفبایی هر یک از اصطلاحات مربوط به اصول فقه در ردیف الفبایی خود قرار گرفته و روابط پیشینی اصطلاح نامهای میان آن و باقی اصطلاحات در حوزه فقه معین شده است.
در بخش نظام یافته تمامی اصطلاحات اصول فقه از عامترین اصطلاح به همراه مترادفها، اخصها و وابستهها تا خاصترین آن تنظیم یافته است به نوعی که میتوان مجموعه اصطلاحات اصول فقه را به صورت رده بندی شده با همه اطلاعات فرعی در این بخش ملاحظه کرد.
بخش سلسله مراتبی دسترسی به ردههای اعم و اخص را به صورت منظم رده بندی با تعیین لحاظ ممکن نموده است.
5- اصطلاحنامه منطق
اصطلاحنامه منطق مشتمل بر 6327 اصطلاح است، که از این تعداد، 3730 اصطلاح مرجّح و 2597 اصطلاح غیر مرجّح است. مأخذ این اصطلاحات، به اقتضای ماهیت اصطلاحنامهنگاری، شامل منابع دست اول این علم و همچنین آثار رایج و متداول معاصر است.
به سه شیوه نمایش الفبایی؛ نمایش نظامیافته؛ نمایش ترسیمی (درختی) ارائه شده است.
مقدمه اثر، مشتمل بر مطالب مهمی در باره سه موضوع است: 1. کلیاتی در باب اصطلاحنامه؛ 2. تدوین اصطلاحنامه علوم اسلامی؛ 3. ویژگیها و مراحل تدوین اصطلاحنامه منطق.
این کتاب، که اولین اثر اصطلاحنامهای در حوزه منطق به شمار میرود، در سال 1381 در یکجلد با 440 صفحه به چاپ رسیده است.
6- اصطلاحنامه کلام اسلامی
اصطلاح نامه کلام اسلامی مجموعهای ازاصطلاحات استاندارد شده در حوزه علم کلام اسلامی و فهرستی منظم از واژههای کلیدی و کاربردی آن حوزه، همراه با روابط معنایی بین آنها است.
اصطلاحات این حوزه دارای 18 رده اصلی میباشند:
احکام کلامی، افعال، ادیان، انسان شناسی، جهان شناسی، خداشناسی، راه نما شناسی، شریعت، ذات، فرجام شناسی، صفات، عقاید، فرق کلامی، قواعد کلامی، کلام عقلی، کلام نقلی، مذاهب کلامی، مسائل کلامی.
تعداد واژگان:
1. تعداد کل واژگان 14814
2. تعداد واژههای غیرمرجح 6322
3. تعداد واژههای اخص 9635
4. تعداد واژههای رأس 18
5. تعداد واژههای وابسته 3910
6. تعداد منابع و مدارک بررسی شده 181 مدرک
این پژوهش به همت گروه پژوهشی کلام اسلامی در سال 1375 و با همکاری اساتید مشاور آغاز گردید و در سال1382 به پایان رسید، که دردو جلد با 1116 صفحه به چاپ رسیده است. مجموعه فوق، با مراجعه به بیش از 181 منبع کلام اسلامی استخراج و در سه بخش الفبایی، نظام یافته و ترسیمی منتشر شده است.
7- اصطلاحنامه اخلاق اسلامی
این کتاب برای اولین بار در حوزه اصطلاحنامه اخلاق اسلامی توسط پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی تدوین شده است. طراحی آن در سال 1376 با همکاری اساتید آغاز گردید و تحقیق آن درسال 1382 به پایان رسید.. همزمان با نشر مکتوب به صورت نشر دیجیتال نیز در اختیار کاربران گرفته و در بستر اینترنت قابل دسترسی است.
این مجموعه حاوی4728 اصطلاح است که با مراجعه به175 منبع اخلاقی در سه بخش الفبایی، نظام یافته و ترسیمی تنظیم و چاپ گردید.
ویژگیها
1. اولین اصطلاحنامه تدوین شده در حوزه اخلاق اسلامی؛
2. تنظیم ردههای اصلی بر اساس نظر مشهور؛
3. گستردگی اصطلاحات اخذ شده که در نوع خود بی نظیر است؛
4. بهره گیری از اساتید و چهرهای برتر در علم اطلاع رسانی و اساتید مطرح حوزه علمیه قم.
8- منهج تدوین معجم مصطلحات العلوم الاسلامیه
بر اساس تجربههای علم مدیریت اطلاعات و دانش شناسی یکی از بهترین منابع و ابزار بسیار با اهمیت در مدیریت اطلاعات و دانش مدون، اصطلاح نامهها به شمار میروند که با مدیریت اصطلاحات علمی بر اساس اصولی مشخص؛ به مدیریت اطلاعات یعنی؛ فراهم آوری، سازماندهی، ذخیره، پردازش، بازیابی، اشاعه و ترویج اطلاعات به صورتی پویا کمک شایان توجهی میکنند. اکنون کاربرد اصطلاح نامهها فقط به نمایه سازی و ذخیره و بازیابی اطلاعات محدود نمیشود – بلکه دوشادوش تحولات علوم و افزایش مدارک و اطلاعات، اصطلاح نامهها نیز دگرگون میشوند و پیوسته دستخوش جرح و تعدیل و حذف و افزایشاند و چون معمولاً به رشته و قلمروی ویژه مرتبطاند، پویایی رشته مربوط یا قلمرو آن، بر چگونگی تحول مفهومی اصطلاح نامهها و روابط سلسله مراتبی آنها اثر میگذارد. و بدین سبب، اصطلاح نامهها، مدیریت پویا و مستمر دانشها که بر اساس اصطلاحات و مفاهیم مستقر میشود را فراهم مینمایند. هر گاه اطلاعات حوزههای دانشی بر پایه اصطلاح نامهها، فراهم آوری، سازماندهی و ارائه شوند گامهای اساسی در مدیریت قابل گسترش اطلاعات به درستی برداشته شده و زمینه حرکت در مرزهای دانش و مسیر لازم برای تولید دانش گشوده خواهد شد. بدیهی است که اطلاعات حوزهای دانشی اسلامی و معارف آن از این قاعده مستثنی نیست. و میبایست این اطلاعات حقیقی و اثر گذار بر زندگی دنیوی و اخروی انسان، بر پایه اصطلاح نامههای علوم اسلامی سازماندهی و ارائه شود و بدین روش اطلاعات اسلامی تنظیم و بر بسترهای فضای مجازی منتشر گردد.
این کتاب برگردان عربی کتاب "درآمدی بر مبانی اصطلاحنامه علوم اسلامی" میباشد که با اندکی تغییر برای حوزه عرب زبان به عنوان دستنامه طراحی و تدوین اصطلاح نامه مفید است.
9- اصطلاحنامه اصلاح الگوی مصرف
از آنجا که سال 1388 از سوی مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنهای حفظه ا... تعالی به عنوان سال حرکت به سمت اصلاح الگوی مصرف نامیده شده است، این کار به عنوان پروژهای با اولویت در دستور کار ویژه پژوهشگاه قرار گرفت. این کتاب در حوزه اصطلاحنامه اقتصاد (شاخه الگوی مصرف) تدوین شده است. طراحی آن در سال 1388آغاز گردید و تحقیق آن در سال 1389 به پایان رسید. همزمان با نشر مکتوب به صورت نشر دیجیتال نیز در اختیار کاربران و در بستر اینترنت قابل دسترسی است.
این اثر حاوی1200 اصطلاح است که با مراجعه به منابع در سه بخش الفبایی، نظام یافته و ترسیمی تنظیم گردیده و چاپ و نشر گردید.
ویژگی
1. اولین اصطلاحنامه تدوین شده در شاخه الگوی مصرف حوزه اقتصاد
2. گستردگی اصطلاحات اخذ شده که در نوع خود بی نظیر است.
10- اصطلاحنامه علوم حدیث
تدوین اصطلاحنامه علوم حدیث در دو بخش اصطلاحات و اعلام رجالی در اواخر سال 1376 با همکاری استادان مشاور شروع شده و تحقیق آن در بخش اصطلاحات درسال 1382 به پایان رسید. این مجموعه حاوی 8100 اصطلاح و افزون بر 22000 اعلام رجالی با روابط خاص خود است که بیش از 30100 واژه را در بر گرفته و با مراجعه به 120 کتاب علوم حدیثی استخراج گردیده و بخش اعلام رجالی آن با عنوان راویان حدیث در دست انتشار است.
این اثر مورد توجه دانش پژوهان علوم اسلامی قرار گرفت و در سال 1391 به عنوان کتاب سال حوزه معرفی شد.
11- مجموعه مقالات همایش اصطلاحنامه و کاربرد آن در محیط الکترونیکی
همایش ملی "اصطلاحنامه و کاربردهای آن در محیط الکترونیکی" حاصلِ مطالعات گسترده و برنامهریزی شده کارشناسان پژوهشکده مدیریت اطلاعات و مدارک اسلامی بر روی کاربردها، کارکردها، و رویکردهای نوین مرتبط با حوزه اصطلاحنامه بود. این پژوهشکده از پیشگامان و فعالان شاخص در زمینه تدوین اصطلاحنامه به صورت بنیادی است، به منظور افزایش قابلیتها و بهرهوری اصطلاحنامههای تولیدی، بویژه در محیط الکترونیکی و کارکرد بازیابی، این مطالعات را از سال 1384 آغاز نمود. پیشرفتهای حوزه اصطلاحنامه بعد از ایجاد محیط الکترونیکی، با پیدایش نظامهای دانش-مدار، و نظامهای معنایی ذخیره و بازیابی اطلاعات، و افزایش بکارگیری اصطلاحنامهها در محیطهای اطلاعاتی مختلف آن قدر گسترده درک شد، که برگزاری همایشی ملی با هدف آگاهی از آخرین تحولات این حوزه را ضروری مینمود. استقبال و حمایت معنوی اشخاص حقیقی و حقوقی متخصص و فعال در حوزه علم اطلاعات و فناوری اطلاعات از این همایش ستودنی است. ارسال بیش از هشتاد چکیده و حدود شصت متن کامل مقاله به دبیرخانه همایش با پوشش تمامی محورهای همایش، نیز پشتیبانی نهادهای معتبری چون "انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران" بیانگر این مطلب است. از سوی دیگر همایش، نشانگر دانش بالا و بروز، و تجربه مفید اشخاص حقیقی و حقوقی کشور در حوزه هدف بود.
نگاهی کوتاه به مجموعه مقالههای ارائه شده در همایش اصطلاحنامه بر این نکته تاکید دارد که مبحث اصطلاحنامه از زوایای گوناگون نظری و کاربردی مورد توجه حرفه کتابداری و اطلاع رسانی قرار گرفته است. هرچند که پوشش مقالهها گسترده است و میتواند اشارتی باشد بر عمومی بودن رویکرد همایش نسبت به موضوع اصطلاحنامه، اما با توجه به این واقعیت که همایش نخستین همایش در این زمینه است میتوان استدلال کرد که هدف اصلی این رخداد محقق شده است. همچنین، توجه به محتوای تک تک مقالهها و کشف این امر که آنها از رویکردهای علمی و پژوهشی نوین در برخورد با موضوع اصطلاحنامه استفاده کردهاند میتواند نشان دهنده نقطه قوت تلاشهای کتابداران و اطلاع رسانان ایران باشد.
این اثر مشتمل بر مقاله های برگزیده این همایش ملی است که در سال 1391 توسط نشر کتابدار منتشر شده است.
12- اصطلاحنامه فقه
در اصطلاح نامه ها، مفاهیم علمی در فرم اصطلاحات نمایان می شوند. که میان آنها در رشته¬های علمی روابطی منطقی و نظام مند وجود دارد و نهایتاً به ترسیم درختواره علوم کمک می کنند.
علم فقه با پیشینه¬ای به درازای ظهور اسلام و قرآن، گسترده¬ترین علم اسلامی است، که دارای مسائل مختلفی است که در ابواب متنوعی جمع¬ و تنظیم شده است. نگاه کلان به فقه از زاویه طبقه¬بندی مصطلاحات، تقسیمات پیشینی و پسینی و جز آن موضوعی باید در فرمی از قبل طراحی شده با اصولی مشخص و قابل انعطاف، ترسیم و ارائه گردد. این تنظیم و ارائه را اصطلاح نامه فقه بر عهده گرفته که دستاوردها، کاربردها و ویژگی¬های خاص خود را دارد و در صورتی که با مستندات همراه شود؛ فوائد دیگری را به صورت ارزش افزوده خواهد داشت مانند: نشان دادن داد و ستد فقه با علوم دیگر؛ به دست دادن زمینه بررسی¬ها و کنکاش¬ها در بحث¬های ناشده فقهی از طریق ارائه کارهای انجام یافته و بحث¬های متورم شده؛ گشودن بررسی درباره مباحث نو و راههای نرفته و همچنین ملاک¬های مختلف تبویب و تقسیم بندی فقه، وجه ارتباط فقه با علومی مانند حقوق و سرانجام؛ اصلاح و طرحریزی بهتر و معماری دقیق¬تر برای فقه با بررسی و مرور گزارش مستند و تحلیلی از واقعیت موجود در فقه کلان و کلان فقه از طریق آماده کردن پایگاه¬های تخصصی فقهی مبتنی بر اصطلاح نامه فقه؛ بازنگری در منابع فقه، منابع استنباط، معرفی فقها و کتاب¬های علمی ارائه شده در دوره¬های فقه؛ بازرسی تقسیمات درونی فقه؛ و جز آن.
طرح تدوین اصطلاح نامه فقه از سال 1378 آغاز و با توجه به گستردگی منابع فقهی در این مرحله 500 عنوان از میان کتب فقهی با مشورت اساتید برجسته در این رشته برگزیده شد و پس از طی مراحل تحقیق که عبارتند از: منبع گزینی، ارزش گذاری و درجه بندی آنها، تحقیق و استخراج اصطلاحات، ایجاد روابط بین اصطلاحات، بازنگری و اصلاحات لازم، بررسی و تصویب نهایی؛ موارد ذیل به دست آمد.
- تعداد کل واژه ها: 51495
- تعداد واژه های راس: 12 راس
- تعداد واژه های مرجح 42032
- تعداد واژه های نامرجح 9390
- تعداد واژه های اعم 8233
- تعداد واژه های وابسته 37235
- اخص 41809
این مجموعه گرانسنگ پس از سال ها تلاش علمی مجموعه ای از فضلای اندیشمند و راهنمایی و مشاوره اساتید برجسته حوزه های علمیه در هشت مجلد تنظیم و در سال 1397 توسط نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به چاپ رسیده است.
13 - فرهنگنامه اصول فقه
این فرهنگنامه در مدت قریب به هشت سال (1371-1378) تدوین و در سال 1378 چاپ شده است و هم اکنون (1397) به چاپ پنجم رسیده است. این در حالی است که هم زمان با نشر مکتوب به صورت نشر دیجیتال نیز در اختیار کاربران قرار گرفته و در قالب سی دی (پایگاه تخصصی اصول فقه)، در بستر اینترنت و حتی برنامههای تلفن همراه قابل دسترسی است.
ویژگیها
1. شناسایی حدود 6000 اصطلاح اصولی (شیعه و سنی) و گزینش بیش از 3000 مدخل از میان آنان و ارجاع 2870 اصطلاح به آنها با استفاده از سیستم ارجاع مترادف و شبه مترادف و در مواردی ارجاع خاص به عام؛
2. تبیین مفهوم هر اصطلاح در ذیل مدخلهای پذیرفته شده با بهره گیری از منابع معتبر در دسترس؛ و استفاده از ارجاع مناسب در موارد لازم؛
3. بیان سیر تاریخی پیدایش و به کارگیری برخی اصطلاحات؛
4. استفاده فراگیر از منابع شیعه و اهل سنت؛
5. پرهیز از تکرار مطالب مشابه با بهره گیری از روش ارجاع به مباحث و مستندهای همانند؛
6. کوشش در ارائه مطالب پیچیده اصولی در قالب الفاظی روان و رعایت ایجاز و پرهیز از مطالب حشو و زاید؛ با گستردگی و تنوع مطالب ارائه شده؛
7. ذکر نام بعضی از صاحب نظران و دیدگاههایشان در همان موضوع؛
8. استفاده از مثالهای رایج و گوش آشنا؛
9. درج آدرس کامل منابع در پایان هر مستند؛ با فونت متفاوت از متن، به منظور مراجعه محققان در صورت نیاز؛
10. پرهیز از علائم و قراردادهای ویژه و استفاده از علایم متعارف از قبیل ارجاع به برخی از مستندها، به منظور آگاهی بیشتر محققان، با استفاده از نماد معروف «ر. ک» و «نیز ر.ک»؛
11. تنظیم ساختار شکلی فرهنگ نامه بر اساس الفبایی حرف به حرف; که این نظام الفبایی با بخش ترسیمی (درختی) اصطلاح نامه اصول فقه نیز تکمیل میشود به گونهای که پس از مراجعه به آن، نقشهای از طرح کلی اصطلاحات و موضوعات مرتبط ارائه شده تا پژوهشگران دامنه بررسی خود را در هر ردهای از ردههای اصول فقه پیگیری نمایند.
12. استناد مطالب به 160 منبع و مأخذ اصول فقه - از شیعه و سنی.
14- فرهنگنامه علوم قرآنی
فرهنگنامه علوم قرآني در عرصه فرهنگنامهنويسي، از لحاظ دامنه و نوع اطلاعات از يک سو و از لحاظ اعتبار و استناد از سوي ديگر، کمنظير است و چه بسا ميتواند الگوي عملي مناسبي براي کارهاي مشابه در عرصههاي گوناگون باشد. اين منبع بسيار فراتر از لغتنامه به معناي متداول آن است؛ به همين سبب، نام «فرهنگنامه» براي آن شايد آگاهانه و به دليل همين ويژگي برگزيده شده باشد.
فرهنگنامه علوم قرآنی، تمامی اصطلاحات مصوب در اصطلاحنامه علوم قرآنی را پوشش میدهد. از این رو میتواند منبعی باشد که اهل دانش و کاربران را به معانی و شواهد و اسناد شکلگیری اصطلاحات راهبری کند؛ چنانکه میتواند به مثابه منبعی مستند و معتبر مورد استفاده اهل تتبع و تحقیق در حوزه علوم قرآنی قرار گیرد. منابع دست اول، داشتن متن روان و زبان گزارشی، از ویژگیهای فرهنگنامه علوم قرآنی است.
15- فرهنگ موضوعات وچکیده آثارشهید مطهری(ره)
از آنجا که آثار شهید مطهری(ره) مشتمل بر موضوعات و مباحث متنوعی است از مسایل فلسفی گرفته تا مسایل جزیی دنیوی و اخروی، عبادی و اعتقادی، اخلاقی و ارشادی، فردی و اجتماعی، طبیعی و تاریخی، همچنین اشخاص، مکانها و سازمانهای خاص. صحیح نیست که موضوعات مختلف را در تنگنای چند مقوله و سر موضوع معدود بگنجانیم. لذا مبنای کار بر نمایه سازی موضوعی از زوایای متن آثار شهید استوار شده است – صفحه به صفحه و در مواردی پاراگرافهای آنها بررسی و تحلیل موضوعی شده و با احتیاط کامل و رعایت جنبههای معنایی و مفهومی مطالب؛ چکیدههای جزیی از هر اثر تهیه شده و موضوع و یا موضوعات مورد نیاز با استفاده از منطق اصطلاح نامه و به ویژه اصطلاح نامههای علوم اسلامی برای قطعات متن برگزیده شده است و حتی المقدور از تعبیرات خود استاد برای انتخاب شکل موضوع استفاده شده است. در آغاز، کلیدواژهای برگزیده اصلی و ارجاعی به 18339 میرسید، ولی با بررسیها و حذف و اصلاحات لازم و با ملاحظه این که حجم اثر بزرگ نشود، در نهایت 10450 کلید واژه برگزیده شده است. از این رو فرهنگ موضوعی حاضر – 4563 موضوع و یا اصطلاح اصلی و 5887 اصطلاح ارجاعی را دربر دارد و از این لحاظ مرحله جدیدی در طرح و تدوین فرهنگ موضوعات آثار شهید مطهری به شمار می آید.
این اثر مشتمل بر چکیده 92 جلد از آثار استاد شهید مطهری(ره) به ضمیمه راهنمای موضوعات آن و در دو قسمت به شرح ذیل تنظیم شده است:
1.«راهنمای موضوعات»: در این بخش، از طریق موضوعات به چکیدهها و محتوای آثار راهنمایی میشوید. بدین ترتیب که موضوعات و کلید واژه ها، همچنین اسامی اشخاص، مکان ها و سازمان های خاص که در آثار شهید مطهری از آنها بحث شده، به صورت الفبایی ردیف شده است و جای بحث آنها (نام منبع و صفحه) از تمامی آثار شهید مطهری یک جا گرد آمده است. شما میتوانید با توجه به نماد«چ» یعنی چکیده و شماره پس از آن، مطالب، تحلیل ها، دیدگاهها، و نقد و بررسی های استاد شهید را در قسمت «چکیده آثار» پیگیری نموده و ببینید.
2.«چکیده آثار»: عناوین آثار شهید مطهری به صورت الفبا مرتب شده و چکیده های کلی هر اثر،ً با استفاده از متن آثار و مقدمه آنها و مطالبی که شورای نظارت بر آثار شهید مطهری آورده اند تنظیم شده است و بدنبال آن؛ چکیدههای عنوانی ریز از هر کتاب به ترتیب صفحات و با یک شماره خاص یک جا قرار گرفته است تا جوینده با مرور آنها، از محتوای کامل هر کتاب آگاه شود. این قسمت علاوه بر چکیده هر کتاب؛ مشتمل بر 14000 چکیده عنوانی از آثار شهید مطهری است. با این که این بخش به تنهایی قابل استفاده است ولی برای دسترسی به آثار به صورت موضوعی، بخش یک «راهنمای موضوعات» نیز ضمیمه شده است.